Công dân Trần Văn Sách, trú tại TP Đà Nẵng phản ánh tại buổi tiếp dân
Thực tiễn cho thấy, tiếp công dân và giải quyết KNTC là hoạt động thể hiện rõ nhất vai trò đại diện của chính quyền trong việc lắng nghe, giải quyết các bức xúc của nhân dân. Đây là một kênh quan trọng để chính quyền nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, phát hiện bất cập trong chính sách, pháp luật, từ đó kịp thời điều chỉnh, bổ sung. Đặc biệt trong điều kiện thành phố Đà Nẵng đang tích cực triển khai các dự án chỉnh trang đô thị, phát triển hạ tầng, thu hút đầu tư - những lĩnh vực dễ phát sinh khiếu nại - thì yêu cầu nâng cao hiệu quả công tác này càng trở nên cấp thiết.
Trong những năm qua, Thanh tra thành phố Đà Nẵng - dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy UBND thành phố - đã chủ động tham mưu triển khai toàn diện các chủ trương lớn của Trung ương, nhất là Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết KNTC, Quy định số 11-QĐ/TW, ngày 18/02/2019 của Bộ Chính trị khoá XII về trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý phân ánh, kiến nghị của dânvà mới đây là Kết luận số 107-KL/TW, ngày 24/12/2024 của Bộ Chính trị khoá XIII về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW, ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị khoá XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết KNTC, kiến nghị, phản ánh. Từ định hướng chung này, cấp ủy các cấp đã cụ thể hóa bằng những kế hoạch hành động cụ thể, trong đó nhấn mạnh trách nhiệm chính trị của người đứng đầu trong tiếp công dân, đối thoại với dân, kịp thời xử lý các phản ánh, kiến nghị ngay từ cơ sở. Việc tổ chức các phiên tiếp công dân định kỳ của Chủ tịch UBND thành phố và đồng chí Bí thư Thành ủy, cũng như sự vào cuộc tích cực của các sở, ngành và UBND cấp xã, đã góp phần xử lý dứt điểm nhiều vụ việc tồn đọng kéo dài, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
Từ năm 2020 đến nay, Thanh tra thành phố đã tiếp nhận, xử lý hơn 2.105 đơn thư KNTC, kiến nghị, phản ánh. Hàng trăm lượt công dân đã được tiếp xúc, vận động, giải thích, nhiều vụ việc phức tạp kéo dài liên quan đến dự án như Hòa Quý - Đồng Nò, Làng Vân, New Danang City… đã được tập trung xử lý. Đặc biệt, các tổ công tác phối hợp giữa các cơ quan thành phố và trung ương đã kịp thời hỗ trợ tiếp dân, vận động người dân quay về địa phương để được xem xét theo thẩm quyền. Những kết quả đó thể hiện rõ hiệu quả của cơ chế phối hợp, phân quyền linh hoạt và vai trò định hướng của cấp ủy trong từng khâu của quá trình giải quyết đơn thư.
Tuy nhiên, bên cạnh những chuyển biến tích cực, vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập cần thẳng thắn nhìn nhận. Một số địa phương còn tình trạng xử lý đơn thư mang tính hình thức, chỉ chú trọng giải quyết “đúng thẩm quyền” mà chưa giải quyết “đúng bản chất”, chưa đặt quyền lợi chính đáng của người dân lên hàng đầu. Công tác phối hợp giữa các cơ quan trong xác minh, cung cấp thông tin đôi lúc còn chậm trễ, thiếu đầy đủ, ảnh hưởng đến thời gian và chất lượng giải quyết. Một số vụ việc chưa được đối thoại, vận động đến nơi đến chốn, khiến công dân tiếp tục khiếu nại, vượt cấp lên Trung ương. Cơ sở pháp lý về phân quyền, phân cấp trong xử lý KNTC chưa đồng bộ; việc định rõ trách nhiệm cá nhân khi để phát sinh điểm nóng chưa được thực hiện nghiêm túc. Bên cạnh đó, một bộ phận cán bộ tiếp dân còn hạn chế về kinh nghiệm thực tiễn, kỹ năng ứng xử trong các tình huống nhạy cảm; công tác tập huấn, bồi dưỡng chưa theo kịp yêu cầu mới.
Để khắc phục những tồn tại nêu trên, hướng đến xây dựng nền hành chính phục vụ, chính quyền liêm chính - hiện đại, bài bản, Đảng ủy Thanh tra thành phố xác định cần thực hiện đồng bộ nhiều nhóm giải pháp. Trước hết, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai nghiêm túc các văn bản chỉ đạo của Trung ương về trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp dân, giải quyết KNTC. Đây là yếu tố then chốt để bảo đảm xử lý dứt điểm các vụ việc từ cơ sở, ngăn chặn phát sinh điểm nóng. Song song đó, cần rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật nhằm phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền giữa các cấp chính quyền; tăng cường cơ chế phối hợp, quy chế liên thông trong xử lý đơn thư, nhất là đối với những vụ việc liên quan đến nhiều ngành, nhiều địa phương.
Mặt khác, đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động tiếp công dân, quản lý, theo dõi đơn thư cũng là một hướng đi mang tính chiến lược. Việc vận hành hệ thống phần mềm tiếp dân thống nhất toàn thành phố, có kết nối với Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành sẽ giúp tăng cường hiệu quả xử lý, giảm tình trạng đơn thư tồn đọng, trùng lặp. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tiếp dân, đặc biệt tại cấp xã, phường, cần được xem là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục; mỗi cán bộ phải nắm chắc kỹ năng, hiểu luật và có đủ bản lĩnh để xử lý các tình huống thực tế. Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu đúng, sử dụng đúng quyền KNTC; tăng cường đối thoại, giải thích trực tiếp để tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Quan trọng hơn cả, đó là tiếp tục khẳng định vai trò hạt nhân chính trị của cấp ủy trong chỉ đạo xuyên suốt công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC. Cấp ủy cần làm rõ và thực thi quyền giám sát trong từng vụ việc cụ thể, kiên quyết chấn chỉnh những nơi né tránh trách nhiệm, thiếu cầu thị trong tiếp dân, giải quyết đơn thư. Đồng thời, cần đưa công tác này vào nội dung đánh giá thi đua, khen thưởng, kiểm điểm định kỳ, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương trong hệ thống chính trị.
Từ thực tiễn của thành phố Đà Nẵng, có thể khẳng định rằng, việc triển khai hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC là một thước đo quan trọng trong thực hiện cơ chế phân cấp, phân quyền ở chính quyền địa phương hai cấp. Càng phân quyền sâu, càng phải nâng cao năng lực quản trị, trách nhiệm chính trị và kỹ năng giải trình của cán bộ, công chức. Và trên hết, mỗi cấp ủy, mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương phải xem đây là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, gắn bó mật thiết với quyền lợi của người dân, với sự ổn định và phát triển của xã hội.
Song hành với đó, công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực tiếp công dân, giải quyết KNTC cần được đẩy mạnh, xem là một công cụ kiểm soát quyền lực, phòng ngừa sai phạm và tạo kỷ cương trong bộ máy. Cần sớm hoàn thiện quy định pháp luật về trách nhiệm cá nhân, tổ chức khi để xảy ra vụ việc kéo dài, khiếu kiện vượt cấp hoặc tiếp nhận, xử lý đơn thư không đúng quy định. Đồng thời, quy trình đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp cần gắn chặt với hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC tại đơn vị mình quản lý. Có như vậy, trách nhiệm mới đi đôi với quyền hạn, việc phân cấp, phân quyền mới thực sự đi vào chiều sâu, hiệu lực.
Bên cạnh đó, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản trị đô thị, đòi hỏi đội ngũ cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư cần được lựa chọn kỹ lưỡng, đào tạo bài bản, không chỉ nắm chắc pháp luật mà còn có phẩm chất chính trị, bản lĩnh vững vàng, kỹ năng giao tiếp, ứng xử linh hoạt và tinh thần cầu thị. Việc bố trí cán bộ trẻ, có trình độ, được đào tạo chuyên ngành luật, hành chính công vào vị trí này cũng là một hướng đi đáng khuyến khích trong giai đoạn mới. Đồng thời, việc tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu, chia sẻ kinh nghiệm xử lý tình huống thực tế giữa các cấp, ngành cũng sẽ góp phần hình thành lực lượng cán bộ chuyên trách, chuyên nghiệp.
Cuối cùng, việc nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo không chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành thanh tra hay các cơ quan hành chính, mà là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị. Chỉ khi mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền thấm nhuần tư tưởng "lấy dân làm gốc", hành động với tinh thần phục vụ nhân dân, tôn trọng pháp luật và lắng nghe một cách thực tâm, thì những bất cập trong khiếu nại, tố cáo mới từng bước được khắc phục, góp phần xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh, vì sự phát triển bền vững và ổn định lâu dài của thành phố.